Wskazówki pomocne przy pobieraniu próbki:

Pobieranie próbek to jedno z najważniejszych i najbardziej wrażliwych czynności przy badaniu wody. Źle pobrana próbka wody może zupełnie zmienić wynik badania i wprowadzić nas w błąd. 

Wydział Badania Wody dopuszcza pobieranie próbek przez Klientów w zakresie wskaźników podstawowych, nie wymagających bardziej złożonego pobierania próbek, pod warunkiem stosowania się do poniższych wytycznych.

1. Przed pobieraniem próbek wody z tzw. kurków probierczych (kranów czerpalnych, wylewek studni) należy zwrócić uwagę na właściwy ich stan techniczny i sanitarny. Jeżeli celem badania jest wyłącznie sprawdzenie jakości wody i wpływu instalacji wewnętrznej na jakość wody, należy przed pobraniem próbki z należy zdjąć z kurków wszelkie urządzenia np. rozbryzgowe, sitka, przedłużki, uszczelki (jeżeli nie można lub nie chce się tego zrobić, należy to odnotować i poinformować o tym po dostarczeniu próbki).
2. Niedopuszczalne jest pobieranie próbek z kranów zabrudzonych smarem lub innymi niezidentyfikowanymi substancjami, których nie można domyć. Niedopuszczalne jest pobieranie z węży gumowych itp.
3. Na miejscu pobierania próbek należy oznaczyć pojemniki przeznaczone na próbkę odpowiednimi etykietami lub opisem.
4. Należy pobrać wodę zimną, za wyjątkiem pobierania próbek w celu oznaczenia bakterii z rodzaju Legionella.
5. Technika pobierania próbek
   
   Technika pobierania próbek z zaworów i kurków

• Odkręcić kurek lub zawór i odpuszczać wodę spokojnym strumieniem przez ok. 5 minut, a następnie kurek zakręcić.
• Kurek / zawór umyć dokładnie wodą z mydłem, dokładnie opłukać wodą. Odkręcić zawór iodczekać 1 min.
• Dopuszczalne jest pobranie próbki do badań fizyczno-chemicznych do butelek pobranych z laboratorium lub do butelek własnych. Butelki własne – z PET, bezbarwne po wodzie mineralnej. Nie jest dopuszczalne pobieranie próbek do butelek po sokach, napojach, alkoholach itp. Przepłukać butelki na próbkę do badań fizyczno-chemicznych 2-3 razy. Po przepłukaniu pobrać próbkę wody do badań fizyczno-chemicznych – napełnić butelki tak, aby nie było pęcherza powietrza (do pełna). Woda spuszczana z kurka powinna wypływać swobodnym strumieniem, wprost do naczynia na próbkę.

UWAGA: Podczas napełniania butelek nie wolno zmieniać przepływu wody (regulować zaworu)!

• W przypadku pobierania próbki do badań sensorycznych nie przepłukiwać butelki, nalać wodę spokojnym strumieniem do krawędzi szyjki i zatkać korkiem. Stosować należy wyłącznie butelki szklane, przygotowane do badań sensorycznych, pobrane z laboratorium.
• Zakręcić zawór i w przypadku pobierania próbek do badań mikrobiologicznych przygotować się do zdezynfekowania zaworu.
• Kurek lub zawór opalić płomieniem denaturatu lub płomieniem gazowego opalacza. Jeżeli nie jest możliwe opalenie kurka (np. kurek z tworzywa) opryskać wylot kurka i wszystkie powierzchnie zaworu stykające się z wodą roztworem dezynfekującym o działaniu bakteriobójczym (np. roztworem podchlorynu sodu, chloraminy itp.). W przypadku dezynfekcji środkiem dezynfekującym odczekać ok. 5 minut aż środek zadziała, a następnie opłukać zawór ze środka dezynfekującego.
• Kurek lub zawór po opaleniu / dezynfekcji otworzyć i spuszczać wodę spokojnym strumieniem przez następne 2 do 3 minut.
• Dopuszczalne jest pobieranie próbek do badań mikrobiologicznych wyłącznie w sterylnych butelkach udostępnionych przez laboratorium. Laboratorium nie przyjmie do badań próbek wody do badań mikrobiologicznych dostarczonych w innych pojemnikach. Napełnić butelkę na próbkę do badań mikrobiologicznych do 2/3 objętości. Butelki do badań mikrobiologicznych nie wolno przepłukiwać. Stosować należy wyłącznie butelki sterylne, pobrane z laboratorium. Przy napełnianiu nie wolno dotykać krawędzi butelki, wewnętrznej powierzchni korka.

UWAGA: Podczas napełniania butelek nie wolno zmieniać przepływu wody (regulować zaworu)!

Czynności przygotowawcze można pominąć w przypadku pobierania próbek wody z zaworów lub kurków ze stałym wypływem wody, pod warunkiem, że są one na bieżąco utrzymywane w odpowiednim stanie technicznym i sanitarnym.

   Technika pobierania próbek ze studni z pompą ręczną.

• Odpompowywać wodę przez około 2-3 minuty .
• Umyć dokładnie mydłem ramię wypływowe studni, spłukać dokładnie wodą,
• Pobrać próbkę do badań fizyczno-chemicznych.
• Opalić ramię i sam otwór wypływowy płomieniem denaturatu lub płomieniem gazowego opalacza. Jeżeli nie jest możliwe opalenie zaworu, opryskać wylot zaworu i wszystkie powierzchnie zaworu stykające się z wodą roztworem dezynfekującym o działaniu bakteriobójczym (np. roztworem podchlorynu sodu, chloraminy itp.). W przypadku dezynfekcji środkiem dezynfekującym odczekać ok. 5 minut aż środek zadziała a następnie opłukać zawór ze środka dezynfekującego.
• Pobrać próbkę wody jak w punkcie a.

6. Dostarczanie próbek do laboratorium

• Niektóre oznaczenia należy wykonać w dniu pobrania próbki, dlatego próbki należy jak najszybciej dostarczyć do laboratorium do 6 godzin od pobrania (np. w przypadku oznaczeń mikrobiologicznych, oznaczania przewodności, pH). Jeżeli jest to niemożliwe próbkę przechowywać w lodówce (temperatura 2-8^oC) i dostarczyć do laboratorium do 24 godzin od pobrania. Nie należy przechowywać próbek w zamrażarce.

W przypadku dostarczenia próbek następnego dnia, informacja taka zostanie podana na raporcie z badań. Może to skutkować tym, że sanepid nie zaakceptuje takiego raportu.

• Nie wolno trzymać pobranych próbek na słońcu, nie wolno ich nagrzewać.
• Nie należy przechowywać i transportować próbki w temperaturze powyżej 10^oC Najlepiej transportować próbki w torbolodówce ze zmrożonymi wkładami.
• Po dostarczeniu próbek do laboratorium, należy podać pracownikowi przyjmującemu i ewentualnie uzupełnić brakujące na protokole z pobierania próbki następujące informacje (jeżeli się go nie uzupełniło): data i godzina pobierania próbki, dokładne miejsce pobrania próbki, w jaki sposób zdezynfekowano zawór, warunki transportowania, wszelkie okoliczności, które mogłyby mieć wpływ na interpretację wyników z badań (np. warunki pobierania próbki, stan techniczny zaworu).

W przypadku pobrania i dostarczenia próbki przez Klienta laboratorium bierze odpowiedzialność za próbkę dopiero od chwili zarejestrowania jej w laboratorium.

Na raporcie z badań zostaje odnotowana informacja, że próbka została pobrana i dostarczona przez Klienta i wyniki badań mogą być nieprzydatne w obszarze regulowanym prawnie. Oznacza to, że np. Sanepid może nie zaakceptować takiego raportu.

W przypadku składania zlecenia na wykonanie badań, z których raport zostanie przedstawiony w sanepidzie, Wydział zachęca, aby zlecić laboratorium również pobranie próbki.